Patlama Nedir? Patlama Grupları Nelerdir?

Ağır çalışma bölgelerinde sık sık patlamalar yaşanabiliyor. Bunun sebeplerinden birisi yeterli derecede güvenlik tedbirinin alınmamasından kaynaklanıyor. Tehlikeli bölgelerdeki patlamalarla ilgili her şeyi hazırlamış olduğumuz içeriğimizi inceleyebilirsiniz.

Patlama Nedir?

Katı, sıvı veya gaz halindeki patlayıcı maddelerin veya toz bulutu barındıran, genellikle tehlikeli bölge içerisinde meydana gelen, çeşitli sebeplerle ateşlenmesi sonucu yüksek derecede ısı enerjisi, ışık, yanmış gaz, ses ve basınç meydana getirerek hava içerisinde içerisinde aniden ve şiddetle yayılması olayına patlama denir. Patlayıcı ortam için exproof elektrik malzemeleri kullanılması zorunludur. 

Patlamayı tetikleyen faktörler aşağıdaki gibidir.

- Patlayıcı karışım,
- Oksijen,
- Ark, ısı, açık alev veya statik elektrik gibi "Ateşleme Enerjisi”nin aynı anda olması ile patlama ortaya çıkar.

Patlayıcı Ortam Nedir?

Patlama olayının oluşturduğu bölgeye denir. Bu olay çeşitli kimyasal atıklardan ve bölgede bulunan etmenlerden ortaya çıkmaktadır. Bu etmenler şunlardır:

Doğalgaz:

Doğalgaz sızıntı kaynaklı patlayıcı ortamı oluşturan bilinen etmenlerdendir.

Ahşap Endüstrisi:

Ahşapla çalışılan işlerde ve mobilya endüstrisinde oluşan ahşap tozu silo, filtre ya da aspiratör gibi yerlerde ortaya çıkar.

Çöp Gazı ve Atık Depolama:

Atık veya çöp gazlarının depolanması veya gömülmesi sırasında yanıcı gazlar ortaya çıkabilir. Tutuşma ve kontrol edilemeyen gaz salınımından kaçınmak için, gerekli teknik önlemler alınmalıdır. Bu yanıcı gazlar az havalandırılmış tünellerde toplanabilir

Termik Santraller:

Parça kömürün hava ile karışımının patlayıcı ortam oluşturması düşük ihtimal olsa dahi, konveyör ile taşıma, öğütme ve kurutma işlemleri sonucu oluşacak olan pulverize kömür tozu patlayıcı ortam riski oluşturur. Kömür ve kömür tozunun kendiliğinden yanma özelliğine dikkat etmelisiniz.

Tarım:

Biyogaz üretim tesislerinde gazın salınımı veya sızıntı sonucu patlayıcı ortam oluşabilmektedir.

İlaç:

İlaç endüstrisinde kullanılan solventler patlayıcı ortamı etkileyen etmenlerden birisidir. Kullanılan yardımcı maddeler patlayıcı ortamı oluşturur. Bu da toz patlamasına sebebiyet verebilir.

Rafineriler:

Buradaki patlayıcı ortam genellikle, hidrokarbonlar nedeniyle oluşmaktadır.

Geri Dönüşüm Tesisleri:

Atıkların geri dönüşümünde patlayıcı gaz veya yanıcı sıvı olan konteyner, bidon, kutu, tenekeler, kağıt veya plastik tozu patlayıcı ortam oluşturur. 

Metal Sektörü:

Metal üretimi, üretilen metallerin işlenmesi veya şekil verilmesi esnasında yüzeylerinden patlayıcı metal tozlar çıkabilir. Bu tozlar, toplayıcılarda ya da aspiratörlerde biriktirdiğinde patlayıcı ortam oluşabiliyor.

Gıda Endüstrisi ve Hayvan Yemi:

Tahılların, şekerin stoklanması, nakledilmesi, işlenmesi gibi aşamalarda tozların filtre veya aspiratörde toplanması nadirende olsa patlama ortam oluşabilir.

Patlama Grupları (Explosion Groups)

Patlama grupları, tehlikeli bölge için kullanılan ekipmanların hangi ortamlarda uygun olduğunu belirler. Kullanılan koruma türü bir kalite göstergesi anlamı taşımamaktadır. Patlamaya karşı koruma için ekipman seçimini kolaylaştıran bir çözümdür.

Gazlar, sisler ve buharlar için patlamaya karşı korumalı ekipman (Ex-proof), kullanılan koruma türüne göre üç patlama grubuna (IIA-IIB-IIC) göre ayrılır. Patlama grubu, gazların tutuşabilirliğini ölçebilen bir araçtır. IIA olarak sınıflandırılan bir ekipmanın koruma derecesi düşüktür. IIB orta derecede koruma sağlar. IIC ise yüksek güvenlikli ekipmanlardır. Gereksinim sırasına göre; IIC > IIB > IIA.