Faz Koruma Rölesi Nedir?

Elektrik devrelerinde koruma mekanizması olarak kullanılır. Faz hataları ile elektrik devrelerinde hasarlar kendini cihazların yanması, patlaması şeklinde gösterebilir. Bu durumda sadece maddi bir hasar değil daha büyük hasarlar da yaşanabilir. Faz koruma rölesi de tam olarak bunun önüne geçebilmek için kullanılır. Bu koruma sisteminin iki farklı çeşidi bulunur. Kendi elektrik sisteminiz içerisinde en uygunu ile işlemler yapmanız ile birlikte elektrik devrelerinin olumsuzluklar yaşamasını önleyebilirsiniz. 

Faz Koruma Rölesi Nedir?

Elektrik devreleri için doğru ve güvenlikli bir çalışmayı sunan faz koruma rölesi nedir sorusunda detaylı bir açıklamayı şu şekilde yapabiliriz. Elektrik devrelerinde faz hatası demek, bir fazın diğer fazlara göre farklı voltaj veya akım seviyesinde olması demektir. Böylesi bir durumla karşılaşıldığında, sistem içerisindeki bağlı tüm cihazlar yanma vb. zararlar görebilir. Faz koruma rölesini de cihazların zarar görmemesi adına elektrik devrelerinde kullanıyoruz. 

Faz Koruma Rölesi Çeşitleri Nelerdir?

Bu sistemde karşılaşabileceğiniz iki çeşit vardır. Bunlar da;

1-) Faz sırası rölesi: Üç fazlı elektriksel devrelerde fazların bağlanması ile motor dönüş yönünü belirler. Fazda yaşanabilecek bir sorunda motorun anında faz sırasında ayrılması gerekir. Bu sistemde de faz kontrol rölesi faz sırasının değişmesi esnasında motorun anında şebekeden ayrılmasını sağlar.

2-) Motor Koruma Rölesi: Elektrik devrelerinde motorlar R-S-T faz sırası ile bağlanır. Buradaki bağlantılardan birinde bir kopukluk ya da voltaj düşmesi olursa motor yine çalışmaya devam eder. Ancak bu çalışma sonucunda tehlike durumlar yaşanabilir. Motor faz koruma rölesi, fazın ikiye düşmesi veya fazlardan birinin yüksek akım/düşük akım göstermesi durumunda devreyi açarak motoru korur.

Faz Koruma Rölesi Ne İşe Yarar?

Faz koruma işlemi, elektrik devrelerinde motorun yüksek veya düşük akım sonucunda tehlikeli durumlar yaşatmaması adına kullanılır. Motor koruma rölesi veya faz sırası çeşitleriyle kullanılan sistemler tercih edilir. Her elektrik devresi farklı bir bağlantı içereceğinden bu anlamda kullanıcılara da motor koruma rölesi çeşitleri olarak farklılıklar sunulur. Koruma işlemini termik manyetik röleler de sağlayabilir. Ancak motor koruma rölesinde çok daha fazla koruma çeşidi bulunur.

Faz Koruma Rölesini Neden Kullanmalısınız?

Küçük veya büyük motorlarda kullanılabilir. Özellikle büyük motorlarda fazlardan birinin kesilmesiyle motorda nominal sıcaklık etkilenir. Bu yüzden de iki fazla koruma çalışmaları gerekir. Yani, iki faz enerji altında çalışmasını korumak adına bu sistemlere başvurulur. Aynı şekilde küçük motorlarda da bu sistem kullanılabilir. Bu şekilde termik manyetik rölelerin geç ya da sınırlı olarak devreye girmelerinden doğacak sorunları engellemiş olursunuz. 

1-) Motorun kullanım ömrü uzar. 

2-)Yaşanabilecek tehlike veya hatalardan dolayı hem güvenilir sistem elde edebilir hem de bakım masraflarından kurtulabilirsiniz.

3-)Motorlarda arızadan kaynaklı duruşlar düşer ya da yaşanmaz. Üretimde aksaklıklar olmaz.

4-)Elektrik çarpması veya yangın tarzı olaylar yaşanmaz. 

Faz Koruma Rölesi Yapısı

Koruma rölelerinde yapıyı incelerken görebileceğimiz bölümler şunlardır;

1-) Açık ve kapalı kontak

2-) Kontak besleme girişi

3-) Röle çalışma LED’i (yeşil)

4-) Besleme gerilim LED’i (kırmızı)

Bu sistem içerisinde gerilim dengesizliği korunur, motorun tehlike bir durum yaratması engellenir. 

Faz Koruma Rölesi Çalışma Prensibi

Faz koruma rölesi, devredeki her fazın voltajını ölçer. Ayrıca bu voltajların dengede olup olmadığını da kontrol eder. Eğer faz diğerlerinden anormal bir şekilde yüksek veya düşük bir voltaj seviyesine ulaşmışsa, faz koruma sistemi anında devreyi keser. Bu sayede, ekipman/cihaz hasar görmeden korunur. Faz koruma ya da aşırı akım rölesi çalışma prensibi şöyle açıklanabilir. 

Faz gerilimleri R-S-T yani aynı sıralamayla L1-L2-L3 olmaktadır. Eğer ki normal değerlere sahiplerse motor çalışır. Bunlardan birinde gerilim sınırın altına düştüğü anda veya fazlardan biri kesildiği motor durur. Koruma röleleri de bu iki durum karşısında hem faz değerlerini hem de fazların durmasını engeller. Ya da o anda gereken değeri ve motorun yeniden çalışmasını sağlar. 

Faz Koruma Rölesi Nerede Kullanılır ?

Elektriksel imalat ile üretilen bu sistemler, temelde elektrik tesislerinde yer alır. Ancak üretim anlamında da endüstriyel üretim alanlarında da kullanılır. Üretime katkı sunan her türlü elektrik mekanizması içerisinde bu sistemleri görebilirsiniz. Çünkü motor durması veya fazlardan birinin değerinin düşmesi ile üretim de aksayacaktır. Böyle bir durumla karşılaşılmaması için işletmeler, üretim yerleri bu mekanizmaları bunlarla desteklemektedir.

Faz Koruma Rölesi Nasıl Seçilir ?

En temelde bu soru için, kullandığınız elektrik sisteminde motorun başlatma ve alabildiği yük kapasitesine göre seçilmelidir diyebiliriz. Gerilim ve akım seviyesine dikkat edilebilir. Aynı zamanda bu sistemlerde zaman ayarı da söz konusudur. Kendi sisteminizin ihtiyacına göre en uygun zamansal koruma röle işlemini sunan sistem tercih edilebilir. Bunlar ile birlikte sistemin üretiminde kullanılan materyallerin kalitesi de önemlidir. 

Faz Koruma Rölesi Nasıl Bağlanır ?

Öncelikle sisteminiz için gereken sistemi bulmalısınız. İhtiyacınız olan sistem farklı olabilir. Mesela termik röle bağlantı şeması ile faz koruma rölesi bağlantısı farklıdır. Zaten termik manyetik sistemin yetmediği durumlar için gereken faz koruma, daha ileri bir koruma sunar. Burada da bağlantı şu aşamalar ile sağlanabilir;

1-)R (L1), S (L2), T (L3) fazları ile rölenin besleme kaynağı arasında bağlantı sağlar.

2-)Rölede çıkış sağlanacak şekilde sisteme bağlama işlemi yapılır. 

3-)Bu da L1-L2-L3 fazlarının her birinde çıkış olacak şekilde olmalıdır. 

4-)Rölelerde topraklama işlemi de yapılır. 

5-)Çalışma sistemine bağlı olarak zaman ayarı, voltaj seviyesi, koruma seviyeleri ayarlanır. 

6-)Son aşamada ise sistemin doğru çalışmasını test edin. Geçici bir faz hatası ile faz koruma rölesinin devreyi kesme veya kesmeme durumunu kontrol edin.